Grudzień 2019. Wystawa "Splendor i finezja. Duch i materia w sztuce Korei" w warszawskim Muzeum Narodowym, przygotowana przez Narodowe Muzeum Korei. Przyciągnęła mnie tam przede wszystkim informacja o zabytkach prehistorycznych, jeszcze z epoki kamienia łupanego, w tym o dolmenach, starożytnych grobach megalitycznych. Zawierająca te zabytki (też z epoki brązu) sala ma przypominać dolmen (jego wnętrze; przynajmniej w zamiarze twórców wystawy):
a na ścianie znajduje się rysunek jednego z koreańskich dolmenów:
Nazwa "dolmen" pochodzi z języka celtyckiego i oznacza płaski kamień, który nakrywał grób. A co z jest z koreańskiej prehistorii można znaleźć w tej sali? Przede wszystkim pięściaki, pierwsze ślady obróbki kamienia przez Homo:
datowane rozrzutnie na "700 000 do 8000 przed n.e.", a więc mogły pojawić się w Korei na długo przed ukształtowaniem się Homo sapiens (czy jak teraz niektórzy go nazywają Homo sapiens sapiens" w Afryce). Nieco późniejsze są różnego rodzaju ostrza:
ale datowanie podobne: to wszystko paleolit. A z neolitu (8000 - 1500 przed n.e.) ceramika, która pojawiła się na całym świecie właśnie w tym czasie:
I jeszcze nawiązanie do struktur megalitycznych, czyli zamknięcie Groty Seokguram (z wideo o jej konstrukcji):
Grota mieści olbrzymi posąg Buddy w niszy zbudowanej z kamiennych płyt, pochodzący z drugiej połowy VIII wieku po Chrystusie. Znajduje się w górach nad Wschodnim Morzem (inaczej Morzem Białym, lub, dla Japończyków, Japońskim), a pielgrzymuje się tam na wschód słońca (co kiedyś zrobiłem, choć nie aż tak wczesną porą). Budda miał ochraniać Koreę, a dokładniej Królestwo Silla, od złych duchów nadciągających ze Wschodu (czytaj: z Japonii). Grota wraz z pobliską świątynią Bulguksa znajduje się na liście światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Obecnie wejście do groty jest osłonięte drewnianym budynkiem.
Na Półwyspie Koreańskim znajduje się podobno 35 000, czyli ok. 40% zarejestrowanych na całym świecie dolmenów; może dlatego jest ich tu tak dużo, że są one młodsze, pochodzą z epoki brązu, niż dolmeny europejskie, powstałe w neolicie. Odwiedziłem kilka stanowisk koreańskich dolmenów w 2012 roku, nieco wspomnień z tej podróży:
To jeden z największych koreańskich dolmenów znajdujący się na wyspie Ganghwa w pobliżu Seulu (na tej wyspie znaleziono 150 dolmenów). Trzeba tu wspomnieć, że nad dolmenem zwykle sypano ziemny kurhan. Co ciekawe, istniejących jeszcze kurhanów, pochodzących już z czasów historycznych, w Korei się nie rozkopuje. Inne stanowiska dolmenów, też z okolic Seulu, mogą wyglądać tak:
Dla porównania współczesne groby:
W Korei właściwie nie ma cmentarzy, za to w górach co chwila można natknąć na takie kurhanki. Inna olbrzymia grupa dolmenów to Gochang w centralnej części półwyspu:
Skalne zabytki Korei to też płaskorzeźby Buddy na klifach, jak Dosolam w pobliżu świątyni Seonun, gdzie spędziłem trzy dni jako gość (zielone ubranko) uczestnicząc w codziennym życiu mnichów:
A jak już mowa o sztuce naskalnej, to jeszcze jedno ciekawe miejsce z prehistorycznymi petroglifami w pobliżu Ulsan (nad Morzem Wschodnim lub Białym), które odwiedziłem w 2016 roku:
Tak wygląda ta skała nad potokiem, poza barierkę już nie można wyjść. Jak widać (?) akurat padało i to dość mocno. Moje maksymalne zbliżenie rysunków dało:
Natomiast przy dobrym oświetleniu i prawdopodobnie z bliskiej odległości można nacieszyć się takimi petroglifami:
(zdjęcie z planszy znajdującej się przy stanowisku obserwacyjnym z barierką; replikę ściany można też obejrzeć w muzeum w Ulsan). Rysunki pochodzą z okresu 5000 - 1500 przed Chrystusem. Najciekawsze są wieloryby (kilka gatunków) i sceny polowań na nie - podobno technika właściwie była taka jak dzisiaj: harpun z liną, na jej drugim końcu jest przymocowana boja wskazująca miejsce, w którym wypłynie martwy wieloryb. Do czasu odkrycia tych petroglifów nie sądzono, że wielorybnictwo ma tak długą historię. Poza tym na skale można wypatrzeć inne zwierzęta morskie i lądowe, łodzie, sieci, sceny polowań, jak to zaznaczono na innej planszy:
Te bezcenne petroglify są obecnie zagrożone, przez kilka miesięcy w roku, w okresie wypełniania się sztucznego zbiornika utworzonego poniżej nich, znajdują się pod wodą.
