10-11 września 2014. Oviedo, Asturia, Hiszpania. Jednym ze sztandarowych przykładów architektury przedromańskiej w jej wersji hiszpańskiej jest kościół Iglesia de San Miguel de Lillo z I połowy IX wieku (842, konsekrowany 848) położony na zboczach góry Naranco, ok. 3 km od centrum Oviedo:
Co ten kościół ma wspólnego z Gotami, których zostawiliśmy w III wieku w Scytii: Gocki Tryptyk 1? Wodzili tam prym, wyprawiali się na tereny cesarstwa rzymskiego, lądem i morzem, łupili wybrzeża czarnomorskie i egejskie... aż do pojawienia się nad stepach nadczarnomorskich Hunów. Wtedy jedna z grup, właśnie Wizygoci, przekroczyła Dunaj, pobiła Rzymian pod Adrianopolem (378), potem bywało różnie, zdobyli jednak Rzym pod wodzą Alaryka (410), a potem jako sprzymierzeńcy Rzymian osiedli na terenach obecnej południowo-zachodniej Francji. Utworzyli tam królestwo ze stolicą w Tuluzie, jednak zepchnięci przez Franków (507), przenieśli się za Pireneje i ustanowili ostatecznie swoją stolicę w Toledo. Wizygoci przejęli wiele z miejscowej kultury i prawa, zrównali w prawach Gotów i miejscowych (uznali w szczególności mieszane małżeństwa), zachowali jednak własne imiona/nazwiska (można je spotkać we współczesnej Hiszpanii), niektóre zwyczaje i elementy sztuki. Goci stopniowo przyjęli chrześcijaństwo w wersji ariańskiej począwszy od ich pobytu w Scytii, ale Wizygoci przeszli w Hiszpanii na katolicyzm, co znacznie umożliwiło ich współżycie z ludnością miejscową, hiszpano-rzymską. Gockie królestwo zostało rozbite w puch przez Arabów i Berberów w roku 711.
Kto przeżył z arystokracji, uciekł na północ półwyspu do Asturii i Kantabrii na wybrzeżach Zatoki Biskajskiej, oddzielonych wysokimi górami. Ścigający ich muzułmanie zostali pokonani pod Cavadonga w 718 roku - uznaje się tę bitwę za początek rekonkwisty Półwyspu Iberyjskiego, a Wizygota Pelayo/Pelagiusa, pierwszego króla Asturii, za pierwszego króla Hiszpanii. W miarę sukcesów rekonkwisty zainteresowania władców dryfowały na południe, i w końcu przeniesiono stolicę z Oviedo do Leon, co położyło w 928 roku kres Królestwu Asturii.
W pobliżu kościoła św. Michała z Lillo znajduje się inny zabytek pochodzący z tego samego okresu (842, konsekrowany 848) - Palacio/Iglesia de Santa Maria del Naranco:
Wybudowany jako królewski pałac, prawdopodobnie letni, częściowo konsekrowany, potem, w XII wieku przerobiony na kościół. Asturskie budowle i ich zdobienia zawierają elementy sztuki rzymskiej Hiszpanii, ale także gockie, karolińskie, miejscowe asturskie, bizantyńskie, arabskie a nawet irańskie, ale według historyków sztuki to wszystko złożyło się na unikalny i plastycznie niezwykle atrakcyjny styl. Nieco detali z kościoła św. Michała:
i z pałacu:
Korynckie kolumny zostały podobno przeniesione z wcześniejszych budowli; a na ołtarzu, ustawionym w zewnętrznym portyku, znajduje się data konsekracji.
Jeszcze jeden z przedromańskich kościołów Oviedo - Iglesia de San Julian de los Prados (ok. 830):
Akurat ten kościół, największy z ocalałych budowli przedromańskiej Asturii, ma więcej z architektury bizantyńskiej niż przedromańskiej, według ekspertów.
No i Camara Santa, przytulona do gotyckiej katedry w Oviedo (po prawej stronie, niewidoczna):
Święta Kaplica była przeznaczona na relikwie zabrane z Toledo przez uciekinierów przed konkwistą muzułmańską. Najcenniejszymi relikwiami były Sudarion (Chusta, którą była owinięta głowa Jezusa przed złożeniem ciała do grobu, zrobiona, według współczesnych badań, z tego samego materiału co Całun Turyński) i duży fragment Krzyża odnalezionego przez św. Helenę, i wiele innych; też zabytkowe krzyże powstałe już w Asturii. Camara Santa została wysadzona w powietrze wraz z siedmioma innymi kaplicami katedry i przedromańską wieżą w 1934 roku przez hiszpańskich anarchistów w czasie strajku górników. Relikwie i relikwiarze udało się zrekonstruować, ale część z nich została skradziona w 1977 roku i odarta ze złota i drogich kamieni. W1936 anarchiści wysadzili również pierwszy kościół powstały po przybyciu Gotów do Asturii, Santa Cruz w Canga de Onis (737). Ten kościół był zbudowany na wzgórku utworzonym przez dolmen, a jego odbudowa w latach pięćdziesiątych pozwoliła na zbadanie dolmenu.
Obecnie relikwie w Camara Santa można oglądać przez kratę i szybę:
Pośrodku Arka z Sudarionem, po bokach historyczne krzyże asturskie (a właściwie ich rekonstrukcje; Sudarion został podarty w czasie wybuchu ale udało się go zszyć). Fragmenty dekoracji z Camara Santa:
Jeszcze kilka obrazków sztuki przedromańskiej z muzeum w Oviedo:
Asturskie krzyże mają bizantyński kształt i litery Alfa i Omega zwisające z poprzecznych ramion.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz