03 października 2011, Evora, region Alentejo, Portugalia. Neolityczna cywilizacja pierwszych rolników i pasterzy rozprzestrzeniała się w Europie wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego a potem Atlantyku aż po Danię i Południową Szwecję. Pozostawiła po sobie struktury zbudowane z olbrzymich głazów, megalitów, jak wcześniej widzieliśmy na zdjęciach z Bretanii. Przykłady tego budownictwa można też znaleźć w Portugalii, na przykład ten potężny grobowiec - dolmen, nazywany po portugalsku Anta Grande do Zambujeiro, jeden z największych na Półwyspie Iberyjskim:
Powstał 3 - 4 tysięcy lat przed Chrystusem. Wysokie na 8 metrów granitowe głazy tworzą komorę grobową, do której prowadzi 12-to metrowy korytarz, też zbudowany z nielichych głazów:
Od góry można zajrzeć do środka dolmenu (wejście z korytarza jest zablokowane ze względu na niestabilność konstrukcji po zdjęciu górnej płyty i odkopaniu kamieni od frontu dolmenu):
Według naszego przewodnika (na zdjęciu wyżej) przed archeologami byli tu "łowcy skarbów" (złodzieje?). Rozkopali kurhan od góry i przy pomocy dźwigu zdjęli płaski kamień nakrywający komorę grobową (to od tych kamieni pochodzi nazwa dolmen):
Przed wejściem do korytarza stał pojedynczy wysoki kamień - menhir - obecnie w pozycji horyzontalnej:
pokryty tajemniczymi kolistymi wyżłobieniami. Stanowią one jeden z istotnych elementów kultury megalitycznej. Dla niektórych były to mapy okolicy, albo mapy nieba, albo miejsca do umieszczania płynów ofiarnych (krwi?). Być może umieszczenie kamyków w odpowiednich zagłębieniach ułatwiało obserwacje astronomiczne (?). Podobne "jamki" w megalitach występują też w Ameryce Południowej w znacznie nowszym kontekście kulturowym.
Niedaleko znajduje się inna megalityczna atrakcja: krąg kamienny, Cromeleque dos Almendres, największy na Półwyspie Iberyjskim i jeden z większych w Europie:
Były to właściwie dwa kręgi: mniejszy, kolisty i starszy, oraz większy, owalny i nowszy (obecnie ich rozróżnienie w terenie jest zatarte). Powstawały stopniowo w latach 6000 - 4000 przed Chrystusem. Cały kompleks, odkryty w 1966 roku, został zrekonstruowany przez archeologów, bo wiele kamieni było przewróconych i pokrytych ziemią. Kilka zbliżeń:
Kręgi mogły służyć do obserwacji astronomicznych i/lub ceremonii religijnych. W odległości 1.4 km znajduje pojedynczy głaz, menhir, wysoki na 4.5 metra, wskazujący z grubsza kierunek pojawiania się słońca w dniu przesilenia zimowego:
W okolicy olbrzymie plantacje dębów korkowych - Portugalia jest (była? zapotrzebowanie szybko spada) największym producentem naturalnych korków; tak wygląda drzewo po zbiorach (ale to mu podobno nie szkodzi):
Evora to urocze miasteczko, odbite spod władzy muzułmanów pod koniec XII wieku, z ruinami rzymskiej świątyni, zamkiem, pałacami i średniowieczną katedrą. Może kiedyś będzie warto zrobić wspomnieniową turę po takich zabytkowych miasteczkach Europy? Na razie tylko typowe dla Portugalii azulejos - ceramiczne płytki - którymi wykładane były zarówno ściany wewnętrzne jak zewnętrzne domów prywatnych i budowli użytkowych. Kościół św. Jana Ewangelisty z XVIII-to wieczną dekoracją ścian typu azulejos:
A poniżej, też z Evory, kto mi powie, o co tu chodzi?:
Strudzeni ganianiem bolszewika możemy nieco odsapnąć w cieniu megalitów. Sześć tysięcy lat patrzy na nas! jakby rzekł Korsykańczyk. I to jakie sześć tysięcy! Kamień nagrobny zdjęty przy pomocy dźwigu - a jakim dźwigiem tam go umieszczono? Jeden z menhirów bretońskim, jak czytam, miał 20 m wysokości i ważył 384 tony. Nieźle. Z starszych o wiele murów Jerycha prawie nic nie zostało - z cegieł suszonych na słońcu - , a owe głazy stoją i stoją. Solidna robota.
OdpowiedzUsuńWarto odsapnąć zwłaszcza, że wybieram się jeszcze do Radzymina 1920.
UsuńNajbardziej chyba przekonującą hipotezą na temat metody wprowadzania szczytowych płaskich kamieni pokrywających grobowiec jest rampa usypana/ułożona z kamieni, po której powoli wsuwano te głazy na ich miejsce, a po zakończeniu tej operacji rampę usuwano. Ale jestem ciekaw, czy gdziekolwiek odnaleziono jakiekolwiek ślady po takiej rampie. Wydaje się, że również komora grobowa musiała być wypełniona w czasie umieszczania "stołu", jak się czasem te kamienie nazywa, na jego miejscu.
W Jerychu pozostały kamienne mury i słynna, też kamienna, wieża (z wejściem tylko od góry!) z przed siedmiu - ośmiu tysięcy lat (n.b. Jerycho to jedno z najstarszych znanych miast świata) i domy (tzn. ich fundamenty) z suszonej cegły, nazywanej w Ameryce adobe)