Słowacki w Pornic

2009. To ja byłem w Pornic w 2009 roku, Słowacki był tam wcześniej dwa razy - we wrześniu 1843 i w lipcu - sierpniu 1844. Ta dwukrotność właśnie mnie uwiodła, bo Słowacki w swoim dorosłym życiu zwykł spędzać wakacje każdego roku w innym miejscu (postawa bliska mojemu sercu). Więc dlaczego dwa razy w Pornic? Krytycy i lektura wierszy Słowackiego wskazują na kamienie - groby Druidów - jak uważano w tamtych czasach. Pisał do matki, że nie tylko te głazy ale i morze i puste, surowe brzegi mają dla niego niezwykły urok. Wchodził w swój okres mistyczny: w Pornic zaczął pisać "Genezis z ducha". Tam też powstał wiersz "Do pastereczki siedzącej na druidów kamieniach w Pornic nad oceanem", według niektórych krytyków to jeden z najpiękniejszych wierszy Słowackiego (mam tu swoje odrębne zdanie). Więc pojechałem po tych kamieniach (od skał do kamieni to może upadek, ale jednak nie daleko) i szybko stwierdziłem, że te grobowce są znacznie starsze od druidów - datowane na 3 500 lat przed Chrystusem pochodzą z tzw. młodszej epoki kamiennej. No i ruszyłem śladami Słowackiego i speców od majstrowania olbrzymimi głazami na terenie dzisiejszej Bretanii. W ten sposób Słowacki został ojcem chrzestnym mojego zainteresowania prehistorią. 

Herb Pornic, małego portu leżącego przy ujściu Loary do Oceanu Atlantyckiego:

Pierwszy tumulus (inna nazwa kurhanu, ale zbudowanego nad grobem; po ewentualnej ziemnej warstwie kurhanu nie pozostał żaden ślad), tumulus des Mousseaux:

Te głazy to grobowiec, reszta to rekonstrukcja obudowy. Tumulus leży właściwie w granicach miejscowości:

Grobowiec składał się z dwu korytarzy zakończonych komorami grobowymi:

Wejścia do korytarzy:

Widok z wnętrza:

Komory grobowe:

Tumulus jest zbudowany z piaskowca, ciekawe kamyczki:

Czy to tutaj siedziała pastereczka opisywana przez Słowackiego? A może na Dolmen de la Joseliere, położonym na trawiasto-krzaczastym wybrzeżu oceanu?:

Wnętrze:

Podkradłem z internetu; zdjęcie z wysoka daje dobre pojęcie o strukturze części grobowej. Widać też, że, w odróżnieniu od okrągłego tumulusa, było to założenie na planie prostokąta:

Widok z góry od tyłu; w tle, nad samym morzem, coś podobnego, ale zbudowane z betonu w innych celach:

Kolejny dolmen, Dolmen Du Predaire, a raczej bezładne pozostałości po nim:

I już naprawdę ostatni, daleko od Pornic, dolmen, którego nazwy nie udało mi się ustalić:

Całe wybrzeże atlantyckie jest usłane dolmenami i innymi strukturami megalitycznymi. Wrócę jeszcze do bretońskich megalitów.

Juliusz Słowacki nie był jedynym polskim poetą, który odwiedził Pornic i pisał o nim. W 1960 roku spędził tam nieco czasu Czesław Miłosz. Pozostało po tej wizycie kilka wierszy zebranych w cyklu "Kroniki miasteczka Pornic" opublikowanym w tomie "Król Popiel i inne wiersze" (1962). Warto i do tych wierszy zajrzeć, choć megalitów Miłosz nie tykał, ale jest w nich trochę nowszej historii z polskimi odnośnikami. Jeden z tych wierszy "Słowacki" jest poświęcony wielkiemu suchotnikowi. Miłosz krytykuje swojego kolegę po fachu za ducha, dążenie, cel i demokrację, a szczególnie za gadulstwo. Ale na koniec daje mu szklankę koniaku. I słusznie, bo Miłosz sam był wielkim gadułą, tyle że gadał w innym stylu.

Jak już poeci podzielili się koniakiem, to ja jeszcze dodam, że Słowacki zaczął w Pornic pisać swój dziennik z końcowego okresu życia (nazwany przez krytyków Raptularzem, a przez samego poetę określanym jako pulares), gdzie znalazło się też wiele utworów, przynajmniej w początkowych wariantach, i niedokończonych prób, oraz rysunki. I pastereczka siedząca na "druidów kamieniach" też tam jest:

A już całkiem na marginesie dodam, że w Pornic spędzał też wakacje znany nam dobrze z Poronina Włodzimierz Iljicz (1910). No cóż, uzdrowisko nie wybiera sobie gości.