Piramidy Meksyku: Aztekowie 2

29 lipca 2010. Stolica Azteków, Tenochtitlan, położona na wyspie jeziora Texcoco, miała w centrum olbrzymią piramidę postawioną dokładnie na miejscu, gdzie ich przodkowie zobaczyli na kaktusie orła trzymającego w dziobie węża. Tu, według przepowiedni, miało być ich miejsce na Ziemi. Tu stworzyli niekwestionowane imperium. Ale do czasu... Piramidę i wszystkie zabudowania Tenochtitlan'u spotkał ten sam los: zostały zburzone a uzyskane w ten sposób kamienie nowi władcy wykorzystali do swoich celów (trzeba jednak wspomnieć, że stołeczna katedra została zbudowana z marmurów sprowadzonych z Europy). Panowało przekonanie, że katedra stoi na ruinach tej piramidy, nazywanej po hiszpańsku Templo Mayor. W 1978 robotnicy natrafili na olbrzymie kamienne koło o wadze 8,5 tony, z płaskorzeźbą nagiej, poćwiartowanej kobiety:

To oczywiście rekonstrukcja kolorów, natomiast oryginał można obejrzeć w Muzeum Templo Mayor:

Czym zasłużyła ta nieszczęsna kobieta na tak okrutny los? Była siostrą boga wojny, Huitzilopochtli, najważniejszego boga i opiekuna Azteków. Kiedy dowiedziała się, że jej matka jest w ciąży, wpadła w gniew (sama została dopiero co matką) i postanowiła zabić ją i nienarodzone jeszcze rodzeństwo. Pechowo dla niej, tym dzieckiem był Huitzilopochtli. Wyskoczył w pełnym uzbrojeniu z łona matki (coś jak Atena z głowy Zeusa) i pokonał złowieszczą siostrę i nadciągających z nią 400 braci. Poćwiartował jej zwłoki i zrzucił z góry, na której odbyły się jego narodziny i pierwsza walka. Na pamiątkę tego wydarzenia u stóp schodów prowadzących do jego świątyni (na górze!) leżał zawsze właśnie taki kamień. Po wydarciu jeńcom serca, zwłoki ćwiartowano i zrzucano na dół, dokładnie na ten kamień. Los taki jak siostry Huitzilopochtli spotykał wszystkich wrogów Azteków.

Miejsce, gdzie leżał dysk oraz informacja, że wejścia na azteckie piramidy były zawsze od strony zachodniej, a także inne wcześniejsze wskazówki, pozwoliły precyzyjnie określić położenie piramidy: znajdowała się jednak obok katedry. Zdecydowano o wyburzeniu kilkunastu domów i rozpoczęto fachowe wykopki archeologiczne. Obecnie to miejsc wygląda tak:

Na ostatnim zdjęciu można zauważyć kolejne fazy rozbudowy piramidy. Było ich siedem począwszy 1325 roku, kiedy Aztekowie (nazywali siebie Mexica) rozpoczęli budować swoją siedzibę. Piramida, gdyby przetrwała, mogłaby na tle współczesnej zabudowy wyglądać tak:

Podstawa piramidy została dokładnie zmierzona, ale już dla jej wysokości podawane są liczby od 27 do 60 metrów, przy czym nigdzie nie sprecyzowano, o jaką dokładnie wysokość chodzi (np. czy ze świątyniami czy bez). Archeolodzy dokładnie znają wszystkie etapy budowy z wyjątkiem pierwszego i ostatniego. Z pierwszej piramidy dostępny jest jedynie jej czubek, bo cała reszta znajduje się poniżej poziomu jeziora (znowu pytanie jak liczyć wysokość piramidy :) ). Najnowszą warstwę Hiszpanie zdemolowali natychmiast po zdobyciu Tenochtitlan'u - musieli wcześniej bezsilnie słuchać krzyków swoich wziętych do niewoli kolegów, którym wyrywano serca na jej szczycie. Według indiańskich przekazów na oficjalne otwarcie tego ostatniego wydania piramidy złożono tysiące ofiar (podaje się liczbę 20 000) składanych bez przerwy przez cztery dni. Nic dziwnego, że Cortes dysponował olbrzymią indiańska armią i mógł przy jej pomocy założyć totalną blokadę Tenochtitlan'u, włącznie z komunikacją przez jezioro. Ale jego największym sprzymierzeńcem były wirusy. Kiedy Hiszpanie zdecydowali się na szturm miasta okazało się, że właściwie już nie ma komu go bronić. Wirus nie wybierał i zdziesiątkował również indiańskich sprzymierzeńców Cortesa.
Obok piramidy odkryto interesujące budynki, rzeźby i malowidła:

Jest też boisko do gry w piłkę i wspomniana już wcześniej ściana czaszek, Tzompantli:

Większość znalezisk z tego stanowiska znajduje się w Muzeum Templo Mayor, które naprawdę warto odwiedzić.

26 kwietnia 2017. Na terenie Miasta Meksyk znajduje się jeszcze centrum religijne innego, ale sprzymierzonego z Tenochtitlan, azteckiego miasta Tlatelolco, obecnie jest rejon Placu Trzech Kultur. Według najnowszych badań piramida w Tlatelolco może być starsza niż Templo Mayor, a także od niej wyższa. Obecnie wygląda tak:

To podwyższenie przed kościołem to druga faza budowy piramidy, bliżej obiektywu znajdują się mury późniejszych faz (miało ich być siedem). Widać jednocześnie, że ruiny są dobrze zabezpieczone przed turystami: można się poruszać tylko wyznaczonymi trasami, a każda próba bliższego kontaktu pozwala stwierdzić, że jednak gdzieś w pobliżu akurat napatoczył się strażnik. Na tym zdjęciu można też dostrzec owe trzy kultury: aztecką (ruiny), hiszpańską (kościół) i współczesną (bloki). To nie jest żart, takie tłumaczenie tej nazwy podają przewodniki!
Kościół połączony z dużym budynkiem biblioteki stoi na miejscu bardzo ciekawej instytucji - Kolegium Świętego Krzyża, utworzonego i zbudowanego tu przez franciszkanów w 1536 roku (Hiszpanie zdobyli Tenochtitlan, a wkrótce i Tlatelolco, które było ostatnim punktem oporu Azteków, w 1521 roku). Miał to w ich rozumieniu być ośrodek wyższego wykształcenia (retoryka, logika, filozofia, teologia, lokalna medycyna) dla chłopców z najlepszych indiańskich rodzin, z myślą o przygotowaniu ich do kapłaństwa. Uczono jednocześnie nahuatl'u, którym mówili Indianie, hiszpańskiego i łaciny. Franciszkanie nie wytrzymali finansowo, a pojawił się też zakaz wyświęcania Indian na księży. Kolegium zostało opuszczone i popadło w ruinę. Ale to właśnie uczący się tu chłopcy, mówiący w trzech językach, pomogli w utrwaleniu historii i kultury Azteków i innych pobliskich grup etnicznych na piśmie.
Wróćmy jednak do świątyń; oprócz głównej jest ich tu jeszcze sporo, ale mniejszych:

 

Jedna z piramid ma wbudowane w ścianę glify związane z azteckim kalendarzem:

 

 

Spróbujmy jeszcze ułożyć wspomniane już trzy kultury po dwie (ze schodami wielkiej piramidy w drugiej fazie budowy jako wspólnym elementem):

 

Na zakończenie bardziej swojski akcent: polskie flagi przed pałacem meksykańskiego prezydenta w związku z wizytą głowy naszego państwa: