Rapa Nui 4: Orongo

Sobota, 4 maja. Tak naprawdę jest noc z poniedziałku na wtorek, siedzę w knajpie przy lotnisku w Hanga Roa (na lotnisku są tylko miejsca stojące), na olbrzymim ekranie leci jakieś straszne mordobicie (a właściwie mieczobicie), a ja czekam na lot do Papeete (taki lot jest raz w tygodniu, poza tym Wyspa Wielkanocna ma połączenie tylko z Santiago de Chile (1 do 3 lotów codziennie). Ale trzeba nadrabiać zaległości, więc próbuję pisać.

W sobotę poszedłem sobie spacerkiem wzdłuż wybrzeża Hanga Roa, odwiedzając po drodze dwa porty i kilka ahu z moai albo bez, a również jaskinię, a właściwie kawernę, Ana Kai Tangata w nadmorskim klifie:

Ana Kai Tangata cave near Hanga Roa

Moim celem była wioska Orongo na kraterze wulkanu Rano Kau:

Rano Kau from the road to Terevaka volcano; down Hanga Roa

Jest to jeden z trzech wulkanów, które utworzyły wyspę (ma ona. zresztą kształt trójkąta z wulkanem w każdym wierzchołku). Do Orongo można dojechać samochodem albo podejść starą ceremonialną drogą. Wybieram … wariant drugi.

Bilet wstępu do parku narodowego, czyli prawie wszędzie, kosztuje osiemdziesiąt dolarów i jest ważny dziesięć dni. Kamieniołom Rano Raraku i wioskę Orongo można odwiedzić tylko raz. Wejścia stemplują na bilecie. Obowiązują pełne restrykcje parków narodowych: można chodzić tylko po wyznaczonych ścieżkach i nie wolno niczego dotykać. Park zatrudnił stu kilkudziesięciu młodych ludzi, którzy tego pilnują.

Wioska Orongo to centrum kultu Człowieka-Ptaka, który zajął miejsce kultu przodków, kiedy okazało się, że już ich mana znikła. Nastąpiło to stopniowo w XVIII i XIX wieku i doprowadziło do demokratyzacji władzy. Wcześniej władcą wyspy, ariki, był członek jednego z klanów pochodzących od Hotu Matua; uważano że w tym jednym klanie było największe skupienie mana. Teraz władcą wyspy zostawał Człowiek-Ptak, którym mógł być przywódca każdego z klanów (było ich kilkanaście) pod warunkiem, że wygrał (on lub jego przedstawiciel) następujące coroczne zawody. Trzeba było z Orongo zejść po klifie do morza, przepłynąć wpław na największą wysepkę na poniższym zdjęciu:

The place of "Bird Man" competition: view from Orongo

i poczekać, ukrytym wśród skał, na przylot ptaków, które tam gniazdowały. Znalezienie pierwszego zniesionego przez nie jajka i powrót z nim do Orongo dawało zwycięstwo. Była to jednocześnie okazja do spotkania przedstawicieli wszystkich klanów, który czekali na zwycięzcę w domach używanych tylko w czasie zawodów (co mogło działać zarówno pobudzająco jak i uspokajająco na liczne wojny miedzy klanami):

Stone houses in Orongo

Takie kamienne domy zbudowano tylko w Orongo ze względu na silne wiatry; typowy dom to kamienna podmurówka, ściany z gliny i dach z trzciny.

Nowy Człowiek-Ptak był tak naładowany mana, że stawał się absolutnym tapu (przerobionym na tabu przez białych) dla swoich poddanych: nikt nie mógł mieć z nim kontaktu przez cały rok z wyjątkiem najwyższego kapłana i jego pomocnika. Nawet nie mógł się sam umyć.

Jedyny moai, który nie został zwalony w czasie klanowych wojen, stał właśnie w Orongo. Został w 1869 roku przewrócony przez marynarzy z brytyjskiego okrętu wojennego i wbrew zdecydowanym protestom miejscowych wojowników wywieziony do Anglii jako prezent dla królowej. Razem z nim popłynęła jego rapanujska nazwa, która, jak się okazało po wielu latach, znaczy „skradziony przyjaciel”. Niedawno zauważono, że ten moai ma na plecach charakterystyczne petroglify Człowieka-Ptaka; panuje więc przekonanie, że reprezentował on ciągłe przejście od kultu przodków do kultu Człowieka-Ptaka.

Rano Kau ma wspaniały krater z jeziorem, po którym pływają wyspy trzciny totora:

Rano Kau crater

A na pożegnanie coś dla miłośników wulkanów:

Three main volcanos: Rano Kau (part of its crater ridge), Tekavera (left) and Poike (far right)

Small subsidiary cones (Tekavera far in the back)

Kończę ten wpis we wtorek, 7 maja, na wyspie Raiatea w archipelagu Wysp Towarzystwa, gdzie dostałem się z Papeete (na Tahiti w tym samym archipelagu) godzinnym lotem po prawie pięciu godzinach czekania na przesiadkę na lotnisku w Papeete. Temperatura tu jest równa: 26 C w nocy, 30 C w dzień. Pogodnie. Jeżeli chodzi o czas to jestem idealnie w przeciwfazie: 12 godzin za Polską.